سنگ‏‌نگاری، زمین‏‌شیمی و جایگاه زمین‏‌ساختی گرانیتویید‏‌های منطقه حنار (جنوب بیرجند):‏ رهیافتی برای شناسایی ماگماتیسم خاور بلوک لوت

گرانیتویید‏‌های محدوده حنار در فاصله 155 کیلومتری جنوب بیرجند و در خاور ایران رخنمون دارند. این تودة نفوذی بخشی از پهنة آتشفشانی- نفوذی بلوک لوت است و در نزدیکی مرز بلوک لوت با پهنة زمین ‏‌‏‌درز سیستان جای گرفته است. تونالیت، گرانودیوریت، دیوریت، کوارتزدیوریت و میکرودیوریت از سنگ‏‌های گرانیتوییدی آن هستند. بافت‌های گرانولار، پورفیری و میرمکیتی از مهم‌ترین بافت‏‌‏‌های دیده‌شده در این سنگ‏‌ها هستند. ویژگی‌های زمین‏‌شیمیایی نشان می‌دهند این سنگ‏‌ها هم‌‌خاستگاه بوده‌اند و سرشت ماگمایی کالک‏‌آلکالن تا کالک‏‌آلکالن با پتاسیم بالا، متا‏‌آلومین و از نوع I دارند. غنی‏‌شدگی از LILE (مانند: Cs، K، Rb، U و Th) دربرابر HFSE (مانند: Nb، P، Zr و Ti)، آنومالی منفی شاخص در فراوانی Nb و Ti و همچنین، غنی‏‌شدگی از LREE دربرابر HREE نشان‌دهندة پیدایش این سنگ‏‌ها در پهنة ماگماییِ بالای پهنة فرورانش است. آنومالی مثبت Pb و K نشان‌دهندة دخالت پوسته‏‌ای در تکامل ماگمای مادر آنهاست. نسبت‏ عنصرهای کمیاب و نیز نمودار‏‌های جدایش سنگ‏‌های آداکیتی از نا ‏‌آداکیتی، سرشت نا ‏‌آداکیتی این ماگما را نشان می‌دهند. نمودار‏‌ها شناسایی پهنه‏‌های زمین‏‌ساختی گویای پیدایش این سنگ‏‌ها در پهنة کمان نابالغ در پوسته‏‌ای قاره‏‌ای با ستبرای کم (کمتر از 45 کیلومتر) و در مرحله پیش از برخورد هستند. ماگمای اولیه از درصد کم ذوب‏‌بخشی (کمتر از 8 درصد) پریدوتیت‏‌های غنی‏‌شده گوة گوشته‏‌ای (اسپینل لرزولیت) پدید آمده است. هنگام بالاآمدن ماگما به بخش‏‌های بالای پوسته، فرایند‏‌‏‌های جدایش بلورین و آلودگی پوسته‏‌ای (AFC) هم‌زمان رخ داده‌اند. یافته‌ها و ویژگی‌های صحرایی و بررسی‏‌های سنگ‏‌نگاری نیز درستی این نکته را نشان می‌دهند.